Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan bireyler kendilerine verilen görevleri tamamlayamadan farklı işlere yönelebilmekte, odaklanmada zorlanmakta, farklı zamanlarda ya da uygun olmayan mekanlarda istenmeyen davranışlar sergileyebilmektedir. Bu bireyler yaptıkları eylemlerin büyük bir bölümünü düşünmeden gerçekleştirmekte, gerçekleşen davranış ya da eylemlerin olumlu ya da olumsuz olup olmadığını kavramakta zorluk yaşamaktadır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu belirtileri nelerdir?
Bütün hastalıkların belirtileri olduğu gibi dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun da belirli başlı belirtileri bulunmaktadır. Bu belirtilen okulöncesi dönemde ortaya çıkmaya başlamakta çocuk akademik eğitime erişim çağına geldiğinde ise iyice belirginleşmektedir. Belirtilerin okul çağına geldiğinde artmasının temel nedeni ise bireyin akranları ile aynı ortamda daha sık ve daha uzun süreli bulunmasıdır. Bu buluşmalarda birey akranları ile etkileşim içinde olduğundan belirtiler daha fazla açığa çıkabilmektedir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu belirtileri şu şekilde sıralanabilir;
-
İsteklerini erteleme ya da geciktirmede sorun yaşarlar.
-
Akran etkileşimine girmekten kaçınırlar.
-
Sonunda ne olacağını bilmedikleri eylemlere girişmekten kaçınırlar.
-
Genel kurallara uymakta zorluk yaşarlar.
-
Kalabalık ve etkileşimi bol ortamlarda huzursuzluk yaşarlar.
-
Bir olaya da ya da eyleme odaklanmada büyük sorunlar yaşarlar.
-
Basit ya da karmaşık yönergeler verildiğinde bu yönergeleri sırası ile takip etmekte zorluk yaşarlar.
Yukarıda bahsettiğimiz genel belirtilerin yanında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan bireyler farklı belirtiler de gösterebilmektedir. Örneğin detayları fark edemezler, karşısındaki ile diyalog kurmaktan kaçınırlar, karşısındakine cevap vermek gerektiğinde duymamazlıktan gelebilirler, kişisel eşyalarını sıklıkla kaybedebilir ya da nereye koyduğunu çok sık bir şekilde unutabilirler.
Sıraladığımız belirtilerden bir tanesinin gözlemlenmesi bireyde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olduğu anlamına gelmemektedir. Bu belirtiler uzman eşliğinde değerlendirilmeli, gerekli tanılama uzmanlar tarafından yapılmalıdır. Bu bağlamda da yine bir uzman eşliğinde tedavi yöntemlerine başvurulmalıdır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu neden meydana gelir?
Yapılan araştırmalar sonucundan dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun neden meydana geldiği bilimsel olarak ortaya konulamamıştır. Bu konuda belirli başlı düşünceler bulunmaktadır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna neden olan etmenler olarak genetik faktörler gösterilebilir. Anne ve babadan gelen genetik faktörler bireyde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu meydana getirebilmektedir. Bunun yanında hamilelik döneminde ve doğum öncesi dönemde annenin sigara ve alkol gibi zararlı madde kullanımı dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunu tetiklemektedir.
Doğum esnasında bebeğin boynuna kordon dolanması, anne karnında bebeğin zehirlenmesi ya da doğum sırasında oluşan istenmeyen komplikasyonlar da dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sebep olabilmektedir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tedavisi var mı?
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tedavisi mümkün olmayan bir hastalık değildir. Tedavi süreci hem birey için hem de ailesi için oldukça zorlu geçebilmektedir. Temelde DEHB tedavisinde iki farklı yöntem kullanılmaktadır.
Bu tedavi yöntemlerinden ilki ilaçla tedavidir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan birey sağlık kuruluşuna başvurarak çeşitli ilaçlarla istenmeyen davranışların seyrekleştirilmesi hedeflenmektedir. Bu tedavi yönteminde birey ilaçlara olumlu tepki verebilir. Tüm bu sürecin doktor gözetiminde ve talimatların dışına çıkmadan gerçekleşmesi oldukça büyük önem arz etmektedir.
Bir diğer tedavi yöntemi ise davranışsal tedavidir. Bu tedavi yönteminde davranış eğitim uzmanları bireye özel davranış değiştirme programı hazırlayarak yoğunlaştırılmış bir eğitim sunulmaktadır. Tüm bu tedaviler hastalığı yavaşlatmanın yanı sıra olumlu bir ilerleme de sağlayabilmektedir. Unutulmamalıdır ki her birey özeldir ve öğrenme yöntemleri birbirinden farklıdır.
