Dünya tarihi boyunca farklı yüzyıllarda oldukça ölümcül salgınlar yaşanmış ve milyonlarca insanın yaşamını yitirmesine neden olmuştur. Hayvandan hayvana, hayvandan insana veya insandan insana bulaşabilen bakteriler, mikroorganizmalar ve virüsler yaşamımızı olumsuz yönde etkilemektedir. Geçmişe nazaran gelişen tıbbi imkanlar sayesinde kendimizi korumamız ve tedavi etme imkanları artmış olsa da salgın yüzünden ölümler yaşanmaktadır. Gelin şimdi tarihimiz boyunca yaşanan en ölümcül 10(on) salgın hastalıklarına bir göz atalım.
1. KARA VEBA
Rönesans’ın başlamasında rol oynayan ve 1346-1353 yıllarında yaklaşık olarak 75 ile 200 milyona yakın insanın ölümüne sebep olan kara veba salgını, Avrupa nüfusunun tahmini yüzde otuz ila yüzde 60’ını yok ettiği sanılmaktadır. Kara veba salgının yaşandığı dönemde kilisenin sorgulanmasına, dinde reformun başlamasına neden olmuştur.
2. SUÇİÇEĞİ SALGINI
15. yüzyılda keşif yapan Avrupalı kaşifler yeni dünyayı keşfederek Amerika’nın yerlileri ile teması sonucunda getirdikleri bu virüs ve bakteriler, burada yaşayan insanlara bulaştı. Hali hazırda Avrupa nüfusunun yaklaşık büyük bir kısmının ölümüne neden olan suçiçeği salgını, Avrupa kadar tıbbi açıdan ve ilaç temini bakımından gelişmemiş olan Amerika kıtasında yaşayan yerlilerin bu salgın karşısında hiçbir şansları yoktu. Bu dönemde milyonlarca insan öldü ve Amerika yerli nüfusunun büyük bir bölümü yok olması, Avrupalıların Amerika kıtasını kolonileştirmesini kolaylaştırmıştır.
3. 16. YÜZYILDA GÜNÜMÜZ MEKSİKA’NIN COCOLİZTLİ SALGINLARI
Günümüzde Meksika olarak bilinen ancak 16. Yüzyılda ‘yeni İspanya’ olarak adlandırılan ülkede görülen ve birden fazla hastalığın aynı dönem içerisinde yaşanmış olan salgın felaketine verilen addır “COCOLİZTLİ SALGINLARI”. Günümüz şartlarında yapılan incelemelerin verdiğin neticeyle deniz canlılarından olan balık türlerinde bulunan salmınella bakterisinin kaynaklı olduğu düşünülmekte olup, salgının 1520 ila 1576 seneleri arasında yaşandığı ve 15 milyona yakın insanın öldüğü ve Maya uygarlığı içinse sonun başlangıcı niteliğinde olduğu, Venezuela’dan Kanada’ya kadar geniş bir alana yayıldığı tahmin edilmektedir.
4. ÖLDÜRÜCÜ SALGINLARDAN KOLARE SALGINI
19. yüzyılda yaklaşık sekiz yıl süren 3. Kolera salgını olarak bilinen en öldürücü salgın olarak belirtilir. Dünyayı etkisi uzun yıllar etkisi altında bırakan bu salgın, Hindistan’da ilk olarak görülmüştür. Ganj nehir çevresinde bulunan yerleşim alanlarını takip etmiş olan bu salgın, ardından birçok farklı kıtaya da bulaşmıştır. Osmanlı Devletinin de bu salgından etkilendiği bilinmektedir. 1 milyona yakın insanın ölümüne neden olduğu varsayılmaktadır.
5. ASYA/RUS GRİP SALGINI 1889-1890
1889-1890 yılları arasında ortaya çıkan ve Asya/Rus gribi olarak da bilinen, Grönland, Kanada ve Buhara bölgelerinde hemen hemen aynı dönemde görülen bu salgın, göçebe kesimlere nazaran şehirleşmenin yaygın olduğu bölgelerde daha etkili olmuş ve 1 milyondan fazla kişinin ölümüne yol açtığı bilinmektedir.
6. 1. SINIF KATİL İSPANYOL GRİBİ(1918-1920 YILLARI)
Yaklaşık 500 milyona yakın insanın salgından etkilendiği ve bu sebepten dolayı ölen sayının net olarak bilmediği İspanyol gribi, 1. Dünya savaşının son demlerinde H1N1 şeklinde tasnif edilen influenza pandemisi dünyayı resmen kasıp kavurmuştur. Günümüzde mücadelesi verilen Koronavirüsten farklı olarak daha çok genç bireyleri etkisi altına alan ve 3 yıl süren bu salgın dönemin yaklaşık %5’ine denk gelen 20-50 milyon insanın yaşamına son verdiği tahmin edilmektedir.
7. GRİP DEYİP GEÇMEYİN! HONG KONG GRİBİ(1968-1969 YILLARI)
Bundan yaklaşık 52 yıl önce Hong Kong’ta ortaya çıkan, kuş gribi virüsleri arasında yer alan H2N2 genlerini içeren Hong Kong gribi, dünya genelinde 1 milyona yakın insanın ölümüne neden olmuştur. Salgın ilk kez 13 Temmuz 1968 tarihinde Hong Kong’ta ortaya çıktı. Birçok ülkede görülen bu salgın, Hong Kong nüfusunun ’i bu salgının etkisi altında kalmıştır.
8. MAYMUNLARDAN İNSANA GEÇEN HIV(AIDS) VİRÜSÜ
1959 yılından günümüze kadar uzanan geçmişi ve ölümcül olmasıyla bilinen HIV virüsü, 20. Yüzyılın ortalarında maymunlardan insanlara bulaştığı saptanmıştır. İlk olarak Kongo’da görülmüş olmasına rağmen 1980’li yıllarda teşhis ve tanı konulmuştur. 1970 yılından bu yana yaklaşık 36 milyona yakın kişinin ölümüne neden olan HIV virüsünün tedavisine kesin bir çözüm henüz bulunmamıştır. Önlem amacıyla hastalığı kapanlara ömür boyunca ilaç tedavisi uygulanmaktadır.
9. BİTLERİN NEDEN OLDUĞU TİFÜS SALGINI(1914-1918)
Birinci Dünya Savaşının devam ettiği dönemlerde tifüs bakterini üzerinde barındıran bitlerin sebep olduğu bu salgın, Asya ve Avrupa’da 25 milyona yakın insana bulaştığı bilinmektedir. Sovyetler Birliği ülkelerindeyse neredeyse 3 milyon civarında insanın hayatını kaybetmesine neden olmuştur. Batılı ülkelere göre hastalığın nereden nasıl yayıldığını daha geç fark eden Doğu bölgesi ülkeleri, geç önlem almış dünyanın bu bölümündeyse çok daha fazla kişinin yaşamının son bulmasına neden olmuştur.
10. 1855-1859 ÜÇÜNCÜ VEBA SALGINI
1855 yılında Çin’de baş gösteren ve dünyayı etkisi altına alan bu salgın hastalık, sadece Hindistan ve Çin’de 12 milyon insanın ölümüne neden olmuştur. Jüstinyen vebası ve Avrupa’da yaşanan Kara Vebadan sonra yaşanan bu salgına “Üçüncü Veba” ismi verilmiştir. Etkileri yaklaşık bir asır süren bu salgın, Amerika kıtasına uzak doğu ülkelerinden gelen farelerle yayılmıştır. Diğer veba salgınlarından farklı olarak ilerlemiş olup, tıbbın bu hastalık için inceleme yamasına ve ilaç üretmesine imkan sağlamıştır. Bu ilaçların başında antibiyotikler gelmiştir.
